Vitamine D is in feite geen vitamine, maar een pro hormoon, een bouwsteen voor belangrijke hormonen in ons lichaam.
Vitamine D is een vet oplosbare vitamine die slechts in beperkte mate in onze voeding voorkomt, tenzij het wordt gesuppleerd, zoals in babymelk en andere melkproducten. Het wordt vooral gesynthetiseerd in de huid onder invloed van UV stralen. Vitamine D door UV stralen, voeding of supplementen is biologisch inert en kan door een tweetal hydroxyleringsprocessen in ons lichaam worden omgezet in actieve stof. De eerste hydroxylering vindt plaats inde lever. Daar wordt vitamine D omgezet naar 25-hydroxyvitamine D (25(OH)D) oftewel calcidiol. De tweede hydroxylering vindt plaats in de nier. Hier wordt het fysiologisch actieve 1.25-dihydroxyvitamine D (1,25(OH)2D) gevormd, genaamd calcitriol.
Vitamine D stimuleert de opname van calcium in ons maag-darm stelsel en zorgt voor voldoende calcium en fosfaat in ons bloed, waardoor er mineralisatie plaats kan vinden van onze beenderstelsel en het verkomt een te lage concentratie van calcium in ons bloed waardoor verkramping zou kunnen optreden, ook wel hypocalcemische tetanie genaamd. Overigens niet te verwarren met tetanus, dat een heel andere oorzaak heeft en een ernstig verloop kent.
Vitamine D is ook nodig voor botgroei en botaanpassingen door osteoblasten en osteoclasten. Zonder voldoende vitamine D kan het bot dun dun, poreus en vervormd raken. Voldoende vitamine D voorkomt Rachitis, oftewel Engelse ziekte, bij kinderen en osteomalacie bij volwassenen. Samen met calcium helpt vitamine D oudere volwassenen te beschermen tegen osteoporose.
Vitamine D heeft andere rollen in het lichaam, zoals de modulatie van celgroei, de neuromusculaire en immuun functie, alsmede een remmende werking bij ontstekingsreacties. Veel genen, die eiwitten coderen die de cel proliferatie, differentiatie en apoptose reguleren worden deels door viamine D gemoduleerd. Veel cellen hebben vitamine D receptoren en sommige daarvan zijn in staat om dit om te zetten naar calcidiol en calcitriol.
De serum concentratie van calcidiol (25(OH)D) is de beste indicator voor de vitamine D status. Het laat de hoeveelheid vitamine D zien die via de huis, voeding en supplementen is opgenomen. Vanwege de tamelijk lange halfwaarde tijd van 15 dagen kan het daarom ook gebruikt worden als een biomarker voor blootstelling aan zonlicht en inname. Het is echter niet duidelijk of het ook kan worden gezien als een biomarker voor de gezondheidsstatus, want de serum concentratie is geen maat voor de hoeveelheid opgeslagen vitamine D in onze weefsels.
Daarom is er een discussie over wat gezien kan worden als een adequate vitamine D concentratie in bloed. Ligt deze > 50 nmol/L of hoger? Een vitamine D concentratie van rond de 80 nmol/L zou een goede streefwaarde zijn.
Bron: NIH
https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/
Vitamin D Project
Vanwege het grote belang van vitamine D bij basale processen in ons lichaam en de schijnbare relatie met psychische aandoeningen is de gedachte ontstaan dat migrerende diersoorten, zoals trekvogels, wellicht de zon letterlijk opzoeken om hun vitamine D status te verbeteren en op die wijze de overlevingskansen van het individu en de soort te verbeteren. In dat kader zijn trekvogels gevolgd op hun trek uit Gelderland naar centrale delen van Afrika. Een interessant gegeven is in ieder geval dat de gevolgde trekvogels, boerenzwaluwen, de omvang hebben van een veldmuis, maar gemiddeld wel drie maal zo lang leven als een veldmuis. Of de vitamine D daaraan bijdraagt is natuurlijk moeilijk te achterhalen. De hypothese was dat vogels, die natuurlijk niet kunnen zonnebaden de vitamine D tot zich zouden krijgen via de insecten die ze eten. De insecten zijn namelijk in onze streken in ruime mate voorhanden in de zomermaanden en rond de evenaar in ruime mate als er op het Noordelijk halfrond sprake is van winter.
Dan blijft natuurlijk moeilijk te doorgronden wat de vogels beweegt om toch weer terug te vliegen naar Noordelijke streken als het daar zomer is. Ze doen er in ieder geval heel erg hun best voor blijkt uit tracking devices, die de boerenzwaluwen als een klein rugzakje bij zich dragen. Sommigen worden meerdere malen teruggeslagen door zandstormen boven de Sahara en vanaf de oversteek bij Gibraltar vliegen ze in twee etmalen, natuurlijk geholpen door de jetstream, naar Gelderland.
Of het nu de vitamine D status die ervoor zorgt dat ze veel langer leven dan zoogdiertjes van dezelfde omvang of dat het de lichaamsbeweging is door de jaarlijkse trek zullen we nooit weten, althans nu niet, want helaas zijn de vitamine D samples verloren gegaan en zou het onderzoek nogmaals plaats dienen te vinden om in de vitamine D status van trekvogels een aanwijzing te vinden.
De gevangen boerenzwaluwen worden gewogen en beoordeeld op vitaliteit en vervolgens weer losgelaten. Een mooi moment om deze snel vliegende en zeer wendbare vogels met een slow motion camera te filmen. U ziet de zwaluwdeskundige, Benny van den Brink (zittend) en Willem Bohlmeijer (liggend achter de camera) in Kasanka National Park in Zambia.
De vangplaatsen van de boerenzwaluwen liggen in de rietlanden. Het lukt niet altijd om de netten op te zetten, zoals hier heeft een olifant bezit genomen van het gezamenlijk stekje van de boerenzwaluwen en ons. De aluminium palen van de vangnetten, een peulenschil voor een olifant, terloops vertrappend.
Op weg naar de vangplaats, de palen, de netten en de vangzakken.
Op de vangplaats worden de palen voor de netten geplaatst. De netten zijn zo ingericht dat de boerenzwaluwen door deze vangmethode niet beschadigd raken. Zwaluw geluiden van Sovon helpen de vogels te lokken. Na de vangst worden ze bewaard in een zogenaamde vangzak, om ze de volgende ochtend na uitgebreide inspectie weer los te laten (zie eerste foto).